Właśnie, jaki mamy dzisiaj dzień? Można by powiedzieć, że wtorek. Albo, że 31 października. Albo, że Noc Dziadów (to ci od Mickiewicza). Albo, że imieniny Godzimira (ci od... no od Godzimira :). Albo, że Światowy Dzień Oszczędzania (ci od banków, hehe). Albo, że Hielołin (to ci od świecących dyni). Albo, że... Hydrosylwester (to ci od hydrologii).
Tak! Dziś jest Hydrosylwester, albowiem właśnie dzisiaj zgodnie z polską sztuką hydrologiczną kończy się 2017 rok hydrologiczny. I tak oto stoję  na straży arktycznych zasobów wodnych(gdyż, jak wiecie hydrologiem jestem), wypatrując już nowego, 2018 roku hydrologicznego (i ewentualnie misia) ;)

Nie wszyscy być może wiedzą, że w hydrologii (czyli mówiąc najprościej, nauce zajmującej się wodą) rok hydrologiczny zaczyna się 1 listopada (roku ubiegłego), czyli 2018 rok hydrologiczny zacznie się 1 listopada 2017 r. Czemu tak? Żeby nam (hydrologom!) się bilansowało :) Taki "układ" kalendarzowy jest potrzebny przy obliczaniu bilansu wodnego danego obszaru np. Polski. Bilans wodny to nic innego, jak zestawienie ile wody nam przybyło na danym obszarze (czyli spadło w postaci opadów), a ile nam z niego ubyło (czyli odpłynęło albo wyparowało). Przełom października i listopada to okres, kiedy jesteśmy już "po" intensywnych letnich opadach, a "przed" pierwszym śniegiem i lodem, które często mogą topnieć dopiero na wiosnę, zasilając rzeki, a nawet powodując gdzieniegdzie powodzie. Przesuwając początek roku hydrologicznego na listopad, obejmujemy więc zjawiska, które mogą wpłynąć nam na stan wody dużo później. Tak to historia, oczywiście w dużym uogólnieniu :)
Także z okazji Nowego Roku Hydrologicznego życzę Wam Wszystkiego Mokrego! :)
I pamiętajcie: panta rhei moi mili!

 

Noc polarna zbliża się wielkimi krokami, dlatego trzeba korzystać z ostatnich godzin słońca. Z tego powodu, wdrapałam się wczoraj z wyprawowym geodetą na "nasz" szczyt, czyli Fugleberket (568,7 m n.p.m., zwany przez nas po prostu Fuglem), żeby obejrzeć praktycznie ostatni wschód słońca, które za moment zniknie nam na najbliższe 3 miesiące. Niestety mieliśmy odrobinę pecha i akurat wczoraj chmury na dobre zadomowiły się na horyzoncie, skutecznie zasłaniając słoneczko, które nawet normalnie jest już ledwo widoczne. Wczorajszy wschód słońca oficjalnie nastąpił około 11:30 i uwieczniłam go na time-lapsie, który zamieszczam poniżej - jak widzicie, ostatnie arktyczne wschody są co najmniej spektakularne, tyle się tam dzieje ;)

Oczywiście "ostatni" wschód słońca, nie oznacza, że od jutra będziemy żyć w całkowitej ciemności, jakby nam ktoś nagle wyłączył lampę. Jeszcze przez jakiś czas w ciągu dnia będzie kilka godzin, kiedy będzie względnie jasno - mniej więcej jak podczas świtu lub zmierzchu. Z każdym kolejnym dniem będzie tej "jasności" mniej i będzie ona mniej "jasna", aż dojdziemy do tej rzeczywistej totalnej ciemności.

W ogóle oficjalnie mamy tu do czynienia z 3 typami świtów i zmierzchów:

Jeśli ktoś nie do końca umie to sobie wyobrazić, to zagadnienie dobrze ilustruje poniższy schemat (na przykładzie "świtów" - analogicznie jest w przypadku zmierzchów):

Ten świt/zmierzch cywilny ostatecznie zakończy się u nas za 3 tygodnie, czyli około 18 listopada. Potem zostanie nam już tylko morski i astronomiczny, przy czym tak naprawdę półmrok morski będzie obecny aż do końca nocy polarnej. W teorii oznacza to, że między godziną 10, a 14 powinno być minimalnie jaśniej. Jak będzie w praktyce? Zobaczymy :)

 

Jeżeli zastanawiacie się jak zakończyła się historia naszego rozładunku po spaleniu 1 PTSa oraz utopieniu drugiego to melduję, że szczęśliwie jakoś uniknęliśmy tragedii na miarę tych antycznych.

Po ferelnej nocy, kiedy ostatni pomarańczowy złom poszedł na dno, stanęliśmy przed zadaniem przetankowania 70000 litrów paliwa… niemalże za pomocą wiaderka, bo pontonem. Z naszej analizy wynikało, że nie mamy innej opcji oraz, że wiele kwestii w ramach tej „opcji” i tak stoi pod znakiem zapytania. Jedną z wątpliwych kwestii było np. przetankowywanie paliwa zarówno na statku, jak i u nas na brzegu. A bo węże za krótkie albo w ogóle brak węży, końcówek, itp. Jednak potrzeba matką wynalazku! Okazało się, że po wykręceniu wszystkich możliwych zaworów w okolicy, chłopakom udało się sklecić system, który pozwalał na przetankowanie paliwa prosto z pontonu do zbiorników na brzegu. Oczywiście takie rzeczy to potrafiła wersja końcowa. Prototypy działały mniej sprawnie ;) Zanim system zaczął w pełni działać i zanim Horyzont uruchomił swój ponton (na szczęście – 1 pontonem to by trochę potrwało...), zrobiła się godzina 13. Wiatr jednak ucichł, także wszyscy zgodnie stwierdzili, że nie ma co czekać, aż znowu zacznie wiać – tankujemy do oporu albo załamania pogody. Dwuosobowe ekipy pontonowe i „obsługa” naziemna przy pompach i zbiornikach – praca zmianowa. Jak jedni wracali do bazy coś zjeść i się przespać, to kolejne składy w tym czasie pływały albo pilnowały tankowania. W tym czasie kobiety zajmowały się wszystkimi stacyjnymi obowiązkami, żeby chłopaki mogli skupić się na paliwie. Tak samo na Horyzoncie – załoga ze studentami na zmianach na pontonie i przy paliwie i dźwigu. Tym sposobem oraz dzięki (wreszcie) dobrej pogodzie, o 8 rano  70000 litrów było już w naszych stacyjnych zbiornikach :) Zimowanie uratowane! Sukces!

Niektórzy starzy wyjadacze stwierdzili nawet, że tą metodą poszło szybciej niż PTSami…

Tankowanie w liczbach:

Przetankowane paliwo oznaczało z jednej strony sukces i radość, a z drugiej smutek, bo był to znak, że najwyższy czas by opuścili nas letnicy… winter is coming…

Czas na ciąg dalszy atrakcji rozładunkowych. Zakończyliśmy na tym, że jeden PTS się spalił, a drugi utknął na brzegu z licznymi usterkami. W czasie kiedy chłopaki walczyli z naprawą złomu (nie bójmy się tego słowa), Horyzont II popłynął do Longier odstawić ludzi na samoloty oraz zatankować 70000 litrów paliwa, które jest nam potrzebne, żeby przetrwać zimę. Tak na marginesie, to owo paliwo miało do nas przypłynąć już w sierpniu, ale norweski tankowiec kilka razy przekładał termin, aż w końcu sam uległ awarii, która skutecznie wyłączyła go z całej operacji. Taka heca.

Wizytę w Longier jeszcze odłożę na dalszy plan – ale spokojnie, będzie relacja. Tymczasem, we wtorek przed południem pojawiliśmy się ponownie wraz z Horyzontem w naszej zatoce. Przywitała nas mgła, ulewa i niedźwiedź Mariusz na brzegu (tak, tak, ten sam). Idealne warunki do rozładunku… szczególnie, że PTS mimo ostrej walki nadal był w stanie rozkładu. Nadmienię, że ostra walka oznacza tu, że pół amfibii trzeba było rozebrać, żeby dostać się do niektórych części, a gąsienicę ostatecznie ciąć palnikiem, bo inaczej się nie dało.

Wróćmy jednak do rozładunku. PTS rozbebeszony, a my tu mamy jeszcze do przewiezienia całą drobnicę, chłodnie i mrożonki, że o 70000 litrów paliwa nie wspomnę. Jest co robić, a mamy 19 września – Horyzont powinien być już w drodze do Gdyni. Z braku laku, nasz duży ponton rusza do akcji – drobne paczki, warzywa, owoce i mrożonki da się przetransportować ze statku na ponton w tzw. big bag-ach, czyli wielkich worach transportowych. Chłopaki robią kolejne kursy, a my powoli rozładowujemy to co przychodzi do odpowiednich magazynów. Cały czas jednak zostaje do załatwienia sprawa absolutnie najważniejsza, czyli paliwo na zimę. To sprawa priorytetowa, ponieważ bez tego agregaty nie ruszą, a jak nie ruszą, to my nie będziemy mieć prądu, a raczej nie pójdziemy do lasu po drewno... To co aktualnie jest w stacji paliw, nie wystarczyłoby nam na zimę. Tymczasem PTS nie chce współpracować z mechanikami, a wiatr znowu zapycha nas lodem…

21 września, w czwartek rano budzimy się i podziwiamy wielkie bryły lodu (tzw. growlery) na brzegu. Poza tymi kilkoma growlerami, które zawalają wejście do wody warunki do rozładunku wyglądają całkiem nieźle. Tylko ten lód… co tu zrobić? To bardzo proste – rozkuć! Po śniadaniu łapiemy za co się da (kilofy i inne ciekawe wynalazki) i idziemy wyżywać się na lodzie. Przy okazji pozbywamy się agresji, przebywamy na powietrzu, więc samo zdrowie :) Growlery stawiają czynny opór, ale co to dla nas – nie ma litości! Ostatnie bryły trzeba rozwalać stojąc po pas w wodzie – tu zabawnie, bo w moim przypadku nie wiadomo co bardziej dryfowało – ja czy growler :P

Jakby nie patrzeć, 2 h tępego walenia w lód później, droga jest udrożniona! PTS schodzi na wodę – jednak nie na długo. Po pierwsze lodu w wodzie jest na tyle dużo, że ciężko się przebić, a po drugie zrywa się linka od jednej płetwy sterowej. Chłopaki zawracają na ląd, żeby usunąć kolejną usterkę, co oczywiście oznacza godziny walki ze złomem. Pogoda również nie chce współpracować - po południu, zatoka jest jeszcze bardziej zawalona lodem i znowu wieje ze wschodu. Patrzymy nieufnie na prognozy i na zatokę – wygląda na to, że lód jeszcze trochę tu pobędzie. Zostaje podjęta decyzja o wysłaniu Horyzonta na poszukiwanie OBSów (ang. ocean-bottom seismometer, czyli oceaniczna boja sejsmiczna – 2 takie należące do Instytutu miały akurat wypłynąć GDZIEŚ na Morzu Grenlandzkim). Horyzont odpływa w piątek wieczorem zostawiając nas za lodową barierą dopychaną wschodnim wiatrem.

Następnego dnia rano (sobota, 23 września), o ironio, po lodzie nie ma śladu… No trudno. Horyzont szybko wraca, bo już wieczorem - (po bojach ani śladu, jeśli w ogóle wypłynęły na powierzchnię to jest szansa, że kiedyś morze może wyrzuci je na brzegi Islandii). Warunki pogodowe mogą być, PTS na chodzie, także ruszamy po paliwo. Pod osłoną nocy (bo dzień polarny już się skończył) PTS schodzi na wodę z 2 zbiornikami na paliwo i oczywiście w asyście pontonu. Okazuje się, że fale jednak są na tyle duże, że jest problem żeby przycumować do lewej burty statku. Kapitan proponuje  spróbować jeszcze na prawej burcie. Słuchamy komunikatów na radiu i obserwujemy to wszystko z brzegu – choć tak naprawdę mało co widać w tej ciemności, mżawce i zamgleniu. Komunikaty z PTSa i pontonu sugerują, że raczej nici z nocnego tankowania. W końcu światła zaczynają się poruszać w naszym kierunku, ale jakoś dziwnie. Wygląda na to, że ponton pływa w kółko. Asia się dopytuje czy aby nie było widać zbiornika na paliwo dryfującego na wodzie? Kiełkują pytania, na radiu cisza, a światełka tańczą bez ładu i składu na wodzie. W końcu rozlega się głos z radia: „straciliśmy PTSa, zatonął. Wszyscy cali i zdrowi.”. Stoimy jak wryci – ale… jak to?! Ja się śmieję, że to pewnie kiepski żart Włodka, ale…  światła coraz bliżej, ale nie słychać charakterystycznego hałasu silnika PTSa… Za jakiś czas podpływa ponton z całą załogą. Na holu mają zbiornik na paliwo. Przejmujemy go, a ponton płynie szukać drugiego zbiornika…

Przed północą wszyscy siedzimy już w mesie – nastroje nieszczególne… Chłopaki opowiadają, co się wydarzyło na PTSie. W sumie nie wiadomo, po prostu nagle zaczął nabierać wody jeszcze przy Horyzoncie. I tak dobrze, że udało się dopłynąć w okolice tzw. jaja fabisza, czyli słynnego szkieru (1/3 drogi od Horyzonta do brzegu) – tam chłopaki zdesantowali się na ponton, bo było już wiadomo, że PTS pójdzie na dno. Dobrze, że wcześniej (zanim zaczęli nabierać wody) podjęli decyzję o powrocie na brzeg, ze względu na zbyt duże fale - szczęśliwie nie zaczęli tankować paliwa do zbiorników. Również szczęśliwie (bądź nie) zbiorniki nie były przymocowane do PTS, więc puste dryfowały. Chociaż holowanie ich pontonem z silnikiem 50 koni było dosyć karkołomne...
Mechanicy spekulują, co mogło strzelić, że tak się stało. Przecież za dnia wszystko działało jak należy. Następnie narada – nadal bowiem mamy 70 tys litrów paliwa do zdjęcia ze statku. Jakie mamy opcje i możliwości? Będzie trzeba nieźle pokombinować…

Nocną akcję tankowania paliwa kończymy z wynikiem: 0 litrów przetankowanego paliwa oraz -1 PTS (ooooo-ostatni!). Ekstra.

Zdjęcia z rozwalania lodu autorstwa Kanci, a z dekonstrukcji PTS - Qby i Bartka.

W miniony piątek wraz z Norwegami odlecieli nasi ostatni „goście” – Francuz Leo i Słowak Anton, którzy przez ostatnie 3 tygodnie badali lokalne jaskinie lodowe. Ich odlot oznacza, że zaczynamy nasze właściwe „zimowanie” - 10 osób na stacji polarnej. Żegnając helikopter, powoli żegnamy się też ze słońcem, które wkrótce opuści nas już na dobre. 31 października oficjalnie zaczyna się noc polarna, toteż delektujemy się ostatnimi wschodami i zachodami. Czekamy też na śnieg, który nieśmiało się pojawia na okolicznych szczytach i na lodowcu, a w piątek zawitał też na stację. Narty, deski, dętki i inne dziwne sprzęty zimowe czekają już na inaguurację sezonu zimowego. Noc, śnieg, mróz, wiatr… - to wszystko przed nami. Przebieram kopytkami i z ciekawością wyglądam nadchodzących dni - jak to będzie?
Z jednej strony fajnie, że w końcu jesteśmy sami, z drugiej… wiadomo – jak są goście, to zawsze więcej się dzieje. Mimo wszystko wydaje mi się, że nie będę się nudzić – do tej pory nie udało mi się ruszyć 95% moich planów, bo zwyczajnie nie było na to czasu. Może teraz będzie?
Tymczasem nasza 10-tka zostaje na posterunku i tak zasadniczo aż do wiosny, kiedy w naszych progach zjawią się ponownie pierwsi goście – tzw. wiosennicy. Z wyjątkiem świąt, bo wtedy na chwilę odwiedzi nas helikopterem ksiądz z Norwegami – przyleci poczta, paczki i ostatnie świeże zakupy.  Następne dopiero na wiosnę…
Ps. Ależ mi się podoba ta Super Puma – a może by tak zostać pilotem śmigłowca? :D

 

Spieszę Wam zrelacjonować, co to się działo, kiedy przypłynął do nas we wrześniu wyczekiwany Horyzont II. Misje były zasadniczo 2 – dowieźć nam zapasy na zimę oraz zabrać letników do Polski. Zgodnie z planem, wszystko miało się zakończyć 18 września – wtedy Horyzont miał wyruszyć do Gdyni. Pogoda jednak nie układała się po naszej myśli. Jak się miało okazać w ciągu kolejnych dni, w przeciwieństwie do lipcowego rozładunku, który poszedł nam szybko i sprawnie, tu miało być całkowicie na odwrót... Można by rzec, że czekało nas całe morze atrakcji.
Załączam schemat najbliższej okolicy, żebyście mogli się jakoś zlokalizować w tej opowieści:

Jak Wam wspominałam w ostatnim wrześniowym poście – tuż przed przypłynięciem Horyzonta rozwiał nam się wschodni wiatr. Sytuacja była dynamiczna – plany kto, kiedy i czym przypłynie zmieniały się z godziny na godzinę i z dnia na dzień. Ostatecznie stanęło na tym, że Horyzont najpierw popłynął prosto do Longyearbyen (w skrócie Longier) zabrać wszystkich ludzi (tych się już trochę nazbierało, bo do Longier dotarli jeszcze inni goście, którzy mieli przybyć na stację po wizycie dyrekcji, ale przez opóźnienia wszystko się skumulowało). Dodatkowo jeden PTS z niewiadomych przyczyn nagle zaczął mieć problemy z zapłonem i ostatecznie chłopaki musieli odpalać silnik za pomocą pochodni :O

W końcu, 16 września o świcie Horyzont zawitał do Hornsundu. Warunki do rozładunku były jednak słabe – wiatr niby ucichł, ale lód dopiero zaczynał się rozluźniać i nadal zawalał zatokę, skutecznie uniemożliwiając desant na wodę (patrz zdjęcie obok). Rano „zrzucono” nowych gości na ląd za pomocą horyzontowego pontonu (w okolicach Baranowskiego). Po południu ruszyliśmy do akcji, bo lód trochę się rozluźnił i była szansa na wejście do wody w okolicach tzw. warzywniaka (patrz schemat). Ekipy wskoczyły na PTSy, ciągniki, Unimoga i ponton. Pierwszy PTS w asyście pontonu zszedł na wodę i zaczęła się akcja rozładunkowa. Nie na długo.

W momencie kiedy pierwszy PTS wyszedł na ląd, drugi zaczął schodzić na wodę. Wszystko to obserwowałam z „góry” stojąc w okolicy hali, ponieważ miałam tam dowodzić rozładunkiem palet. Ponieważ PTS nie stanowi pojazdu szczególnie przyjaznego środowisku jeśli idzie o ilość spalin, nie zdziwiły mnie kłęby dymu wydobywające się z drugiego PTSa, który przedzierał się przez lód. Szczególnie, że to ten odpalany z pochodni. Kłęby dymu zrobiły się naprawdę imponujące, poleciałam więc po aparat, by to uwiecznić. Wzbijający się coraz bardziej w przestworza dym wzbudził jednak mój lekki niepokój, ale jeszcze większy wzbudziła analiza zdjęcia na wyświetlaczu w aparacie, gdzie zobaczyłam, że PTS jest już odwrócony o 180 stopni i płynie znów do brzegu.

Za chwilę na naszym roboczym kanale na radiu rozległ się głos naszego geodety (który był jednym z załogantów owego pojazdu) – że mają mega awarię i prawdopodobnie nie wyjdą z wody. PTS rzeczywiście nie dał rady już wyjechać z wody – silnik zgasł w kłębach dymu kilka metrów od brzegu. Na szczęście maszyna stała już na swoich gąsienicach. Ale emocje dopiero przed nami, bo na radiu rozlega się kolejny komunikat: "dawaj ktoś gaśnicę!" Silnik się pali. W czasie rozładunku prawie każdy chodzi z krótkofalówką, więc wszyscy w stacji ruszyli po gaśnice. Radio znowu się odzywa, że na spokojnie z tymi gaśnicami, bo pali się, ale przestało, także spokojnie. Uff. Nie minęły jednak 2 minuty, kiedy na radiu usłyszeliśmy „Ku**a, akcja szybka! Jaramy się żywym ogniem, jaramy się!”.

Kawaleria ruszyła pędem spod stacji z gaśnicami w garści – do pokonania jakieś pół kilometra po kamieniach. Unimog zaparkowany pod Banachówką ruszył pełnym ogniem zbierając wszystko, co zdążyło już do niego dobiec ze stacji. Kolega wyrwał z hali biegiem z 4-ma gaśnicami (rekord). Ostatecznie nic się nie stało, no może poza tym, że wiadomo było, że mamy jednego PTSa mniej. Ściągnęliśmy ładunek z pierwszego PTSa i ten pojechał wyciągać spalonego kolegę na brzeg. Nie muszę wspominać, że wyciąganie radzieckiej amfibii z wody, to nie takie hop-siup. Chłopaki trochę się musieli z tym naszarpać. Na tym jednak nie koniec atrakcji.

Następnego dnia od rana ruszyliśmy z dalszym rozładunkiem – mieliśmy tylko jednego PTS, więc wiedzieliśmy już, że wszystko potrwa dłużej. Nie wiedzieliśmy tylko, że to będzie dużo dłużej -  przy wyjeżdżaniu z wody na brzeg spadła lewa gąsienica. PTS załadowany paletami (to był pierwszy kurs tego dnia) utknął na kamiennej skarpie tuż przy brzegu i to jeszcze bokiem (patrz zdjęcie). Żeby nie było za łatwo, wysiadło też sprzęgło i pompa wody, a na brzegu zaczął się niezły przybój...
Mówiąc krótko - MASAKRA.
Chłopaki ruszyły do akcji naprawczej, która miała potrwać blisko 2 doby… W czasie, kiedy oni walczyli z PTSem, ja pakuję plecak i razem z Asią i Wojtkiem ruszamy na Horyzonta – płyniemy do Longier! Ale o wizycie w stolicy Svalbardu będzie w osobnym poście. Na razie zostawiam Was z już historycznymi zdjęciami z tego pechowego rozładunku i PTSa w ogniu.

 

Na ten przykład, można się wskrzesić w internetach, bo minął już miesiąc od mojego ostatniego wpisu... Arktyka jeszcze mnie nie pochłonęła, mimo wiatrów, deszczy i bliskich spotkań z niedźwiedziem polarnym. Żyję i gram dalej w polarną przygodę! :) Kilka dni temu, stuknęły też 3 miesiące odkąd zamieszkałam na Spitsbergenie – toż to cały kwartał! Kwartał pełen emocji, wielu wrażeń i cennych lekcji.

Już o tym wspominałam, ale lato przeminęło w zatrważającym tempie. Jest lipiec, mrugasz i jest już październik. W sumie… można powiedzieć, że minął dopiero jeden dzień z hakiem ;)