Jak to mówią „Święta, Święta… i po Świętach”. Jak wyglądają Święta na stacji polarnej? To takie sztandarowe pytanie, które zawsze dostajemy od mediów przed Świętami Bożego Narodzenia. Wy zmagacie się z przedświątecznymi zakupami, a my z prośbami o wywiady i łączenia „na żywo” z radiem i telewizją, które pojawiają się jak grzyby po deszczu. Przecież gdzie, jak gdzie, ale u nas powinny być „białe święta”. Fakt.

Pasterken :)

 

Tak oto dojechaliśmy do najciemniejszego punktu wyprawy. Przesilenie zimowe. Narzekacie, że u Was tak ciemno cały dzień? U nas dzisiaj noc trwa 15 godzin (dokładnie 14 godzin 59 minut), kolejne 5 godzin przypada na zmierzch astronomiczny (to w zasadzie również noc, bo dla naszego oka, jest równie ciemno), a pozostałe 4 godziny to zmierzch nawigacyjny (czyli da się zobaczyć lekko podświetlony kawałek nieba w okolicach 12:00, na tyle, żeby zobaczyć kontur gór). Podsumowując, ciemno jest tylko przez 20 godzin! Czasem świeci też księżyc (nasze „nocne, czarne” słońce), a jak jeszcze dojdzie do tego zorza to już w ogóle można sobie przypomnieć, że człowiek czasem rzuca cień! Ta noc polarna to jednak przereklamowana… Natomiast już od jutra możemy zacząć śpiewać „Iść, ciągle iść w stronę słońca…”, bowiem z każdym dniem, ta słaba poświata, którą czasem (zgadujcie dlaczego… chmury, chmury…) możemy zobaczyć w samo południe, będzie się stawać coraz jaśniejsza i z każdym dniem będzie trwać ciut dłużej. Chociaż jakby to przeanalizować, to w zasadzie nie my będziemy iść w stronę słońca, tylko słońce będzie iść do nas. Na romantyczną randkę ze Słońcem umawiamy się na 12 lutego (akurat przed walentynkami), kiedy nadstawiać będziemy nasze wyblakłe lica, aby popieścił je pierwszy, delikatny promyk Słońca. Chyba, że… pewnie już wiecie, zaczyna się na „ch” ;) CHMURY!

Hornsund w środku nocy polarnej i księżycem w tle

To jednak dopiero za "chwilę", a za "sekundę" Święta! Wracamy więc do gotowania!

Czarne słońce Hornsundu...

Arktyka. Spitsbergen. Stacja polarna gdzieś na totalnym odludziu. Dookoła nic, tylko mróz, śnieg, lód i niedźwiedzie polarne. Brzmi groźnie, prawda? Wyprawa polarna! Część osób słysząc to, z automatu wyobraża sobie wyprawy pokroju Shackletona albo Amundsena. Heroiczni śmiałkowie (lub też wariaci, jak kto woli) zmagający się z ekstremalnymi mrozami (co najmniej rzędu -30 C), smagani arktycznym wiatrem (wiejącym co najmniej 100 km/h) i ścigani przez niedźwiedzie polarne (co najmniej bardzo wygłodniałe). Mówiąc krótko: niebezpieczeństwo czyha na każdym kroku!

Współcześnie, powiedziałabym, że największe zagrożenie dla polarników może stanowić… kolega z wyprawy, któremu zje się ostatni ulubiony batonik lub… brak internetu bądź prądu ;) No dobra, tak naprawdę to realnym zagrożeniem są oczywiście niedźwiedzie polarne. Choć w okolicach stacji spotyka się je już coraz rzadziej (średnio kilkanaście razy w roku), to jednak nadal nigdy nie wiesz, kiedy jakiś się tutaj zabłąka i w jakim akurat nastroju będzie (wiem co mówię – doświadczyłam tego osobiście). Nie bez powodu wszędzie poruszamy się uzbrojeni w pistolety sygnałowe i sztucery z ostrą amunicją. I dobrze, bo tego lata, a właściwie to tej jesieni, okazało się, że broń jest potrzebna, bo niebezpieczne są nie tylko niedźwiedzie, ale również… uwaga, uwaga… renifery. Tak! RENIFERY! To nie jest przejęzyczenie. Renifery, zwane przeze mnie roboczo „głupolami” (serio, tak się zachowują…) choć wyglądają słodko (spójrzcie na te pyski!) i niewinnie, to jak się okazuje, potrafią mieć mordercze zapędy. Przekonał się o tym pewien pan profesor, który jest doświadczonym polarnikiem ispędził pół życia w Hornsundzie. Nieświadomy zagrożenia spokojnie przemierzał tundrę wraz ze swoim studentem. Po drodze mijali renifera – dzień jak co dzień tutaj. Z zasady te urocze głupole boją się własnego cienia, a głośniejsze kichnięcie w odległości kilku metrów sprawia, że uciekają w popłochu o mało nie gubiąc własnych kopyt. Młode renifery natomiast bywają czasem ciekawe, co to za dziwne stwory na dwóch nogach kręcą się po tundrze i pachną jakoś inaczej. Te młode, przy odrobinie szczęścia i cierpliwości, potrafią podejść do człowieka dosłownie na wyciągnięcie ręki. Żeby tak się stało, należy zachować całkowity bezruch, bo wystarczy mocniej mrugnąć, a już będą uciekać z dzikim przerażeniem w oczach. Cud, że nie łamią sobie przy tym nóg!

Zrzut artykułu ze Svalbardposten

W tłumaczeniu Googla... :)

Renifer przeżył, gdyż zniknął z miejsca swojego miłosnego uniesienia, na stacji natomiast zapanował: „renifer-terror”. Wszyscy nagle zaczęli patrzeć nieufnie na te pocieszne istoty, a widok zbliżającego się renifera zaczął wywoływać u niektórych przerażenie. W końcu nigdy nie wiesz, kiedy Cię jakiś zaatakuje (mniejsza o to czy z miłości czy z wścieklizny...). Na wszelki wypadek może jednak lepiej omijać głupole z daleka. Niedźwiedzie, renifery… ciekawe co może nas spotkać ze strony lisów polarnych tej zimy? Jak pisał pan Krzysztof Kościelski:

 „Wiedz, że zwodnicze są lica
- co kica, bywa zbrodnicze:
Nawet najsłodszy króliczek
Może ci przegryźć tętnicę.”

Odkąd słońce zaszło nam na dobre, z każdym dniem coraz bardziej zanurzamy się w ciemność nocy polarnej. Świt przechodzi bezpośrednio w zmierzch. Od dzisiaj towarzyszyć nam będzie już tylko świt/zmierzch morski (zwany też nawigacyjnym) i astronomiczny oraz oczywiście najczarniejsza z czarnych nocy (aktualnie trwa już ponad 12h). Teraz już nawet przy wyjściu w „najjaśniejszym” momencie dnia przydaje się latarka.

Za oknem praktycznie non-stop ciemność, zimność i wietrzność… co tu robić?! Czy to wszystko oznacza, że jest nudno? Bynajmniej! O ile tylko nie wisi nad nami ołowiana zasłona chmur to… może być całkiem fajnie, zakładając, że lubicie fotografię, a w szczególności astrofotografię. Pewnie zastanawiacie się, co ciekawego można znaleźć w arktycznych ciemnościach? Moim zdaniem całkiem sporo. Pamiętajcie, że w promieniu 140 km od nas nie ma żadnej cywilizacji. Zatem jeśli wyłączymy stacyjne oświetlenie i spojrzymy w górę, naszym oczom ukaże się przepiękny gwiezdny spektakl z Gwiazdą Polarną w roli głównej. Jeśli przyjrzymy się jej odpowiednio długo przez obiektyw aparatu, okaże się, że w stosunku do innych gwiazd, jest dosyć mało ruchliwa. Szczerze mówiąc, zawsze marzyło mi się zrobienie zdjęcia pokazującego jak wiruje cały ten firmament – i wreszcie, mam to! I chociaż może to jeszcze nie jest idealnie taki kadr jakbym chciała, to i tak już cieszy :)

Poza ruchem gwiazd możemy też podziwiać bardziej dynamiczne spektakle – tym razem główną rolę przejmuje subtelna Aurora Borealis, czyli zorza polarna. Ach! Jak ja lubię te zorze! Niebo zalane tańczącymi zielonymi smugami. I znowu nic tylko stać z aparatem i próbować uchwycić ten taniec... I kiedy tak patrzysz, jak opadają na Ciebie te świetlne kurtyny, to czasem naprawdę paszcza człowiekowi sama się otwiera by wydać bezwiedne „łaaaaaał!”.

Jest jeszcze księżyc. Ten łysy jegomość też potrafi stworzyć klimatyczny nastrój i całkiem nieźle rozświetlić nam ciemności nocy polarnej. Oczywiście, o ile nie blokują go chmury…

Skoro już o wilku o mowa… wreszcie są i te przeklęte chmury, które z zasady wszystko utrudniają, ale czasem… robią robotę. A jeśli kilku z tych wyżej wymienionych aktorów postanowi zagrać w tym samym spektaklu, to na zdjęciach albo timelapsach naprawdę można uzyskać efekt WOW!

Lubię te fotograficzne nocne zabawy. I muszę powiedzieć, że czasem nawet coś fajnego z tego wychodzi :) Jeszcze żeby tylko niedźwiedzie polarne wcześniej się jakoś anonsowały, że zamierzają się kręcić po okolicy, to by było super. Tak to człowiek stoi w tych ciemnościach przy statywie i każde skrzypnięcie śniegu budzi wyobraźnię: „Co to było?!”. Czy to tylko wiatr? A może… no właśnie, a może to jednak misiek, a te jak wiemy, potrafią pojawiać się dosyć nieoczekiwanie. Można dostać zeza rozbieżnego, bo jedno oko podziwia piękną zorzę, a drugie nerwowo skanuje przestrzeń dookoła. Czyni to z tutejszej fotografii rodzaj sportu ekstremalnego, ale w zasadzie, co na stacji polarnej jest normalne? Tutaj wszystko co dla polarnika jest „normalne”, dla zwykłego śmiertelnika jest z zasady „ekstremalne”. Takie uroki mieszkania na stacji polarnej na końcu świata ;)

Jak część z Was wie, jestem hydrologiem. Proszę nie mylić z hydraulikiem, choć z przepływem w kanałach zamkniętych (czyli tak zwanych rurach), również czasem mamy do czynienia. Czym zajmuje się taki jegomość (jegomościówa? ;P)? Na studiach żartowaliśmy, że hydrolog zawodowo zajmuje się „laniem wody” i przelewaniem z pustego w próżne ;) A na serio, to my – hydrolodzy, zajmujemy się badaniem wody w przyrodzie, w każdej jej postaci. Badamy zarówno ile tej wody jest (w rzekach, w jeziorach czy w lodowcach), jakie ma parametry hydrochemiczne, jak i co się z nią dzieje. To dzięki pracy hydrologów wiemy, między innymi, kiedy grozi nam powódź, ile tej wody „mamy” na danym obszarze, ile wody płynie w rzece, jaka jest wydajność źródła, które miejsca są zagrożone powodzią lub suszą, czy ile wody możemy pobrać na cele gospodarcze, żeby nie ucierpiał przy tym lokalny ekosystem. Chcesz zbudować most na rzece? Nie da rady go zaprojektować bez stosownych pomiarów i obliczeń hydrologicznych. Można by jeszcze długo wymieniać przykłady – hydrologia to niezwykle rozległa dziedzina wiedzy. Każdy z nas codziennie ma z nią styczność - za każdym razem kiedy odkręcamy kran, nurkujemy w jeziorze czy jedziemy na spływ kajakowy.

Zasoby wodne Arktyki na dłoni hydrologa...

To o co chodzi z tym Sylwestrem Hydrologicznym? 31 października, 2024 rok, czwartek. Wydawało by się, że dzień jak każdy inny. Lecz nie dla hydrologa w Polsce, a to dlatego, że właśnie dzisiaj kończy się 2024 rok hydrologiczny, a jutro, 1 listopada zacznie się już rok 2025! Specjalnie piszę, że w Polsce, bo na przykład w Australii, początek roku hydrologicznego przypada na 1 lipca, a w USA na 1 października. O tym, skąd takie dziwne przesunięcie w Polsce pisałam przy okazji poprzedniego HydroSylwestra na Spitsbergenie. Nie chcąc się powtarzać, pozwolę sobie odesłać Was do tamtego wpisu - klik. W mega-uproszczeniu – chodzi o obliczanie bilansu wodnego danego obszaru (ile wody się tam „pojawiło”, a ile „ubyło” w ciągu roku). Nie jest to wcale proste zadanie, biorąc pod uwagę, że woda cały czas krąży w przyrodzie (cykl hydrologiczny – patrz słynna rycina na końcu) i to jeszcze na dodatek występując w trzech stanach skupienia, czyli w stanie ciekłym (woda, deszcz), stałym (śnieg, lód) i gazowym (para wodna). Nie da się tego wszystkiego nagle zatrzymać i zmierzyć. Przyroda ma jednak to do siebie, że lubi działać w cyklach – i to właśnie taki „lokalny” roczny cykl próbujemy odzwierciedlić w bilansie wodnym np. Polski. Dlatego każdy kraj ustala swój „rok hydrologiczny”, który dostosowany jest do jego klimatu i reżimu hydrologicznego rzek tam płynących. Swoją drogą, to oznacza, że prawdopodobnie co miesiąc, gdzieś na świecie jest HydroSylwester :D

A skoro już o wodzie mowa, tu wraz z nocą polarną zawitał do nas mróz i… zamarzła nam rura (ogrzewana notabene), która doprowadza wodę z naszego mini „jeziorka” do zbiornika w stacji. Biorąc pod uwagę, że śniegu na razie za bardzo nie ma, a najbliższe dni również cały czas mają być na „minusie”, to czeka nas chyba kryzys wodny i zbieranie lodu…

Toteż z okazji Nowego Roku Hydrologicznego, tradycyjnie już życzę Wam Wszystkiego Mokrego, a sobie tym razem Wszystkiego Śnieżnego! ;) Panta Rhei!

Stało się. Wczoraj oficjalnie pożegnaliśmy słońce. „Ale jak to?” zapytacie, że co? Spakowało się i też wyjechało? Otóż może nie wyjechało dosłownie, ale „schowało” się… pod horyzontem, czyli formalnie rzecz ujmując zaszło. I to na długo, bo na ponad trzy miesiące. Kolejna okazja by podziwiać wschód i zachód słońca będzie dokładnie za 106 dni, czyli 12 lutego 2025 roku. Chociaż wcale nie jest powiedziane, że będziemy mogli to słońce wówczas podziwiać. Dlaczego? Dlatego, że cały spektakl mogą zasłonić nam chmury. A te nad Hornsundem bywają wyjątkowo uparte. Ostatni dzień, kiedy mogliśmy tutaj cieszyć się słońcem dłużej niż pół godziny był 8 października, a więc już ponad trzy tygodnie temu…

Dobrze, to skoro wczoraj nastąpił ostatni zachód słońca, to znaczy, że nie będzie już „dnia”, a skoro nie będzie dnia… to znaczy, że będzie cały czas noc. Konkretnie, noc polarna. Polarna, nie dlatego, że jest tu jakoś szczególnie zimno, tylko dlatego, że to zjawisko występuje wyłącznie na obszarach podbiegunowych, czyli położonych na północ (w przypadku półkuli północnej) lub południe (w przypadku półkuli południowej) od koła podbiegunowego (odpowiednio 66°33'39" N lub S). Tylko na tych obszarach występują okresy, kiedy słońce w ogóle nie zachodzi i cały czas jest jasno (dzień polarny – cudowny! Kocham!) oraz okresy, kiedy słońce w ogóle nie pojawia się na niebie (noc polarna – trochę upierdliwa, ale też ma swoje zalety, o czym na końcu tego posta).

OK, to kiedy jest w końcu taka noc-noc? Formalnie rzecz ujmując, noc jest dopiero wtedy, kiedy słońce znajduje się poniżej 18° pod linią horyzontu. Przy okazji taka ciekawostka – wiecie, że w Polsce, np. w Warszawie, w okresie mniej więcej maj – lipiec, nie ma w ogóle nocy? Nie ma, bo słońce nie schodzi poniżej 18°, zatem to, co uznajemy za letnią noc, to tak naprawdę zmierzch astronomiczny, ha! :)

Tyle teorii, a jak ta noc polarna wygląda w praktyce? Aktualnie, mniej więcej od godziny 10-tej do 14-tej jest jasno (może tylko ciut ciemniej niż w ciągu normalnego dnia). Potem robi się taka szarówka i od 17-tej jest już w zasadzie czarno (chociaż noc formalnie zaczyna się dopiero przed 19-tą). Oczywiście to okno „jasności” będzie teraz z każdym dniem coraz krótsze i coraz ciemniejsze. 17-go listopada pożegnamy zmierzch cywilny i wtedy rzeczywiście będzie już „wieczorowo-nocnie” całą dobę – bez latarek nie da się nic zrobić. Apogeum ciemności osiągniemy 22 grudnia, czyli w dniu przesilenia zimowego (choć nadal będzie występować zmierzch zarówno morski jak i astronomiczny), a potem to już "idziemy w stronę światła" ;) 

Byłabym zapomniała! To jakie są wspomniane wcześniej plusy nocy polarnej? Oczywiście zorze polarne i piękne gwiaździste niebo! No chyba, że… chmury. ;)

Ach te chmury...

Być może część z Was tkwi w przekonaniu, że skoro jestem na wyprawie polarnej to zapewne brodzimy już po pas w śniegu - wszak mamy koniec października. Albo, że tu taka cisza, ponieważ zasypała nas tona białego puchu i próbujemy się z tego jakoś odkopać. Nic bardziej mylnego. Za oknem od dobrego tygodnia prawie cały czas na plusie (przeklęte zmiany klimatu!) i nic tylko leje albo wieje (żeby nie powiedzieć, że piź…). Albo jedno i drugie. Mówiąc krótko, „piździernik” w pełnej krasie. I jeszcze dni nam się skracają ekspresowo. Wschód słońca od zachodu dzielą raptem już tylko niecałe cztery godziny – dzisiaj zachód był około godziny 14:46. Niestety nieszczególnie możemy podziwiać te ostatnie wschody i zachody słońca, ponieważ za oknem panuje wybitnie posępna aura – cały czas wiszą nad nami grube, ołowiane chmury, które skutecznie odcinają nas od promieni słonecznych. Dzisiaj dodatkowo w pakiecie również mgła, żeby nie patrzeć zbytnio w dal. Nic, tylko zanucić "Krakowski spleen" Maanamu...

Widoków brak...

Co tu zatem robić w taką pogodę? Otóż na przykład… myśleć o Świętach. Dla Was to pewnie jeszcze temat tak odległy jak inne galaktyki w kosmosie, ale dla nas to sprawa całkiem realna. A to dlatego, że jeśli cokolwiek chcemy jeszcze zamówić / dostać, to musimy to zrobić TERAZ, żeby paczki zdążyły dotrzeć na Svalbard. I jeśli ktoś uważa, że FedEx jest w stanie dostarczyć paczkę do Longyearbyen w 24h to się grubo myli – ta usługa nie obejmuje Svalbardu! Poczta Polska jak wiadomo nic nie gwarantuje, więc zwykła paczka nadana teraz może dojść do nas za miesiąc, a równie dobrze może dotrzeć na wiosnę. Nie polecam pakować zatem jedzenia, chyba że chcecie nam przysłać obcą cywilizację w kartonie :O Z obcymi formami życia i tak borykamy się co jakiś czas, przy okazji przeglądu warzyw w naszej chłodni…

Wracając do tematu, tak, nerwowo myślimy, co jeszcze nam jest potrzebne i spieszymy się z zamówieniami, ponieważ śmigło ma do nas dotrzeć 3 grudnia. Grudzień – wydaje się, że to jeszcze mnóstwo czasu, ale jak policzycie ile te paczki tutaj wędrują, to czasu w sumie nie ma. Głupio by było mieć świadomość, że paczka minęła się ze śmigłem, bo dotarła na pocztę w Longyearbyen na przykład następnego dnia po świątecznej wizycie…i będzie tam leżeć do wiosny...

Także, jeśli chcecie coś nam napisać / przesłać to przypominam Wam nasz adres pocztowy:

Polish Polar Station Hornsund
9170 Longyearbyen
Svalbard, Norway

Pamiętajcie, to już „ostatni dzwonek”! Kolejna poczta dopiero na Wielkanoc!

Ten post miał być dużo wcześniej – dokładnie to 20 października. Wtedy to bowiem minęło nam na stacji STO (100) dni. Ponieważ kwestią sporną pozostaje czy studniówkę liczymy po pierwszych 100 dniach, czy może raczej jak zostaje 100 dni do końca, toteż uznaliśmy, że profilaktycznie będziemy świętować studniówki co każde 100 dni :P Tak na wszelki wypadek. Wiadomo.

Wróćmy jednak na chwilę do naszej wyprawowej studniówki. Przygotowaliśmy mały bufet, wręczyliśmy pożegnalne urodzinowe ciasta, co by ostatni letnicy (oceanograf i druga pani kucharz) mieli również szansę „przeżyć urodziny” na stacji zanim opuszczą ją na dobre. Tu mała dygresja. Ze względu na tzw. planowanie dynamiczne, oczywiście sprawa urodzin wyszła nagle i nie było już czasu na dyskretne upieczenie ciasta. Ratowaliśmy się zatem mrożonymi gotowcami (nawet nie najgorsze). Dodatkowo okazało się, że nie mamy też za bardzo świeczek tortowych – trzeba było zatem włączyć kreatywność ;) Szczęśliwie z tym ostatnim nie mam problemów, więc szybko znalazłam rozwiązanie. W końcu świeczka, to świeczka ;) Patrz fotki – ciasta schowaliśmy w magazynie sportowym, żeby po pierwsze była niespodzianka, a po drugie żeby szybciej się rozmroziły, bo tam było najcieplej ;).

Także wręczyliśmy urodzinowe ciasta, po czym zostawiliśmy stację w rękach gości i przy dźwiękach muzyki udaliśmy się na Wilczka. Uzbroiliśmy się przy tym we wszystkie możliwe latarki jakie mieliśmy na stacji, bo po 20:00 to jednak już ciemnawo. Poszła z nami też muzyka analogowa (czytaj dwóch gitarzystów), cyfrowa, a nawet disko-kula (a co!). Gwoździem programu było zagranie słynnego hitu z filmu „Desperados”, czyli „El mariachi” na stacyjnych gitarach – cóż, do oryginału trochę nam brakowało… ale i tak było nieźle! Szczególnie refren świetnie nam wychodził („ajajajaaaaaaj”!). W każdym razie były też tańce, śpiewanie z gitarami, i wspólna fotka. Następnie w rytmie Lambady wkroczyliśmy na stację by przejąć kontrolę nad mesą. Dalej impreza toczyła się już swoim rytmem. Rozmowy i tańce trwały się aż do samego rana, płynnie przechodząc w pożegnanie części gości, którzy w sobotę o 7 rano mieli wypłynąć do Longyearbyen. Dla mnie była to szczególnie długa noc (dzień?), ponieważ wśród tych odpływających gości był również nasz kierownik (miał płynąć tylko na tydzień, do lekarza i szpitala, bo złamał sobie palec), a jako że byłam wówczas jeszcze jego zastępcą, to musiałam być na posterunku. I choć przy transporcie ludzi na statek nie obyło się bez przygód, to ostatecznie wszyscy co mieli, to popłynęli. Ja zaś poszłam spać dopiero o godzinie 11:00… Tak to bywa z tymi polarnymi studniówkami. Następna już 29-go grudnia! :)

Dzisiejszy odcinek sponsoruje cyferka 6. Sześć. Dokładnie tyle osób zostało na zimowanie na naszej wyprawie. Wygląda na to, że to najmniej w historii wszystkich wypraw na Spitsbergen (a może i na Arctowskiego?). Przynajmniej tak to się przedstawia po analizie zdjęć wszystkich wypraw zimowych, które wiszą u nas w jadalni. Zatem rekord. Chociaż wolałabym inne rekordy, jak np. największa ilość śniegu w historii albo nasz fiord skuty lodem na amen czy rekordowa liczba niedźwiedzich odwiedzin.

Jak to się stało? Jak śpiewa jeden pan „Jak do tego doszło, nie wiem”. Nie będę tu wnikać w szczegóły, bo jak głosi słynne polarne powiedzenie: „Co się dzieje za kołem polarnym, zostaje za kołem polarnym”, a potrafi się dziać tutaj wiele. Idziesz spać w jednej rzeczywistości, a budzisz się w zupełnie nowej. Na przykład w takiej, w której zostajesz kierownikiem sześcioosobowej wyprawy polarnej. Właśnie, bo nie dość, że została nas szóstka, to na dodatek zostałam kierownikiem tej szalonej bandy. Szalonej oczywiście w dobrym tego słowa znaczeniu ;) Kobieta-kierownik to też dość rzadki przypadek na wyprawach polarnych. Jeśli chodzi o Spitsbergen, w historii do tej pory były tylko dwie kierowniczki. Pierwszą Panią Kierownik była Anna Kowalska na 33-ciej Wyprawie Polarnej w 2010 roku, a kolejną Asia (na mojej wyprawie zresztą), która nieoczekiwanie została szefową, bo nasz kierownik nie mógł pojechać ze względów zdrowotnych (Asia była potem jeszcze 2 razy kierownikiem wypraw, czyli w sumie czterokrotnie kobiety szefowały na Spitzu).

Na stacji zostałam więc ja oraz pięciu panów: Rafał (nasz informatyk oraz od niedawna geofizyk i mój zastępca), Piotrek (drugi poza mną obserwator meteorologiczny), Marcin (hydrochemik), Emil (mechanik) oraz Grzesio (konserwator). W takim składzie musimy dotrwać do 3-go grudnia, kiedy przyleci śmigło ze świąteczną wizytą, a przy okazji tego okna transferowego szeregi naszej wyprawy zasili siódma osoba (na stanowisko brakującego obserwatora meteorologicznego). Tutaj znowu ciekawostka – dawno nie zdarzyło się, żeby na zimowaniu była tylko jedna kobieta. W zasadzie to naliczyłam tylko dwa takie przypadki w historii Hornsundu. Pierwsza i jedyna kobieta w ogóle na zimowaniu pojawiła się na 18-tej wyprawie w 1995 roku. Kolejna, 11 lat później, na 29-tej wyprawie w 2006 roku. Dopiero od 2008 roku, kobiety wpisują się na stałe w krajobraz wypraw polarnych – jednak zawsze w liczbie dwóch lub trzech.

Zatem jestem ja i chłopaki. Padły już hasła „matka smoków” tudzież „Królewna Śnieżka i pięciu krasnoludków” ;) Zobaczymy, w którą stronę to pójdzie... W każdym razie, sześć osób to naprawdę mało na zimowanie. To oznacza, że dyżur stacyjny masz co sześć dni! Ogranicza się też możliwość wychodzenia w teren – na stacji musi zostać przynajmniej dyżurny, a najczęściej również osoba, która ma dyżur meteo. Zatem na dłuższe wyjścia w teren zostają już tylko cztery osoby, przy czym ktoś może mieć pilną robotę „w środku”, a ktoś inny np. źle się czuć. Teraz, kiedy jest nas sześcioro, jakiekolwiek większe działania, oznaczają, że musimy działać wszyscy. Nagle na stacji panuje dziwna cisza. W części zimowej połowa pokoi jest wolna. Przez cały dzień można nikogo nie spotkać. Przy stole jakoś nadzwyczaj pusto…

Moja poprzednia wyprawa przeszła do historii, jako ta, na której jeden PTS się utopił, a drugi spłonął. Wygląda na to, że ta również będzie historyczna, choć co dokładnie przejdzie do historii, tego dowiemy się ostatecznie dopiero za kilka miesięcy… bo kto wie, co jeszcze się wydarzy?

Na razie trzymajcie za nas mocno kciuki! I żeby było duuużo śniegu!

Tyle nas miało być na zimę plus pies! Tymczasem 8 - 2 = 6. I bez psa :(

Trzeba przyznać, że była to bardzo miła wizyta. Nawet chłopaki stwierdzili, że było sympatycznie, mimo, że jeszcze rano byli nastawieni do tematu trochę sceptycznie. Była więc kawa i ciasto, rozmowy, spacer na Wilczka i symboliczna msza prowadzona w dwóch językach jednocześnie (po polsku i norwesku). Było śpiewanie gospel, oglądanie PTSów (Norwegowie strasznie chcieli je zobaczyć z bliska :), a przede wszystkim było dużo życzliwości i dobrej energii. Potem zjedliśmy razem obiad, oprowadziłam wszystkich po stacji i już musieli lecieć. I tak oto o 15:30 przy huku wirnika śmigłowca pożegnaliśmy ostatnich-ostatnich gości i zostaliśmy w końcu sami. To oznacza, że oficjalnie zaczęliśmy zimowanie. Teraz przed nami sporo pracy, szczególnie, że za mniej więcej trzy tygodnie nastanie noc polarna. Nadciąga zima i trzeba się do niej przygotować. Zabezpieczyć różne sprzęty – od pontonów i silników, przez amfibie, do skuterów. Trzeba pochować wszelkie rzeczy, które może znienacka zasypać śnieg i przymrozić do podłoża. W przeciwnym razie czeka nas odśnieżanie i odkuwanie. Ogólnie, jeśli zostały jakieś zaległości z lata, to teraz trzeba się pospieszyć nim wszystko skuje mróz i nastanie ciemność. Czeka nas też wielkie sprzątanie stacji po gościach i wypracowanie nowego rytmu życia. I to wszystko w szóstkę. Tak. Dobrze przeczytaliście. Na stacji zostało sześć osób, ale o tym w następnym odcinku…

Znaczy się epidemia na stacji! I to już druga! Moi drodzy, w czerwcu, zaraz po naszym przypłynięciu była grana akcja WIRUS. I to bynajmniej nie jest to kryptonim jakiejś tajnej polarnej operacji, jak również nie chodzi o wirusa komputerowego. Gorzej. Chodzi o te niewielkie cząstki zakaźne, które infekują wszystkie formy życia, w tym niestety również polarników... Jak głosi Wikipedia „wirusy są wewnątrzkomórkowymi pasożytami bezwzględnymi”. I to właśnie one nas bezwzględnie dopadły… I nie jest to sprawa zwyczajna, ponieważ w Arktyce się nie choruje… Chyba, że ktoś z zewnątrz coś przywlecze… 

Cóż, odchorowaliśmy swoje i wszystko zdążyło wrócić do normy: było dużo prac w terenie, morsowanie, pływanie (w fiordzie! Zgadnijcie kto? :P). Przyszedł sierpniowy rozładunek Horyzonta, a wraz z nim przez stację przetoczyły się jakieś tłumy i… znowu ktoś nam coś przywlókł. Tym razem pierwszą ofiarą padła Beata, a dzień po niej – ja… teraz kolejni zimownicy zgłaszają, że „coś po nich łazi”. I cała zabawa zaczyna się od nowa… znowu nas telepie, kaszlemy i leczymy się, jak możemy, czekając aż wszyscy wreszcie sobie pojadą w cholerę z tymi wirusami. Szczęśliwie, tym razem mamy więcej „oręża”, bo po czerwcowej epidemii na drugi rejs zamówiliśmy solidny zapas różnych specyfików do ambulatorium. Przynajmniej tego nie powinno nam zabraknąć, chociaż, czeka nas (o zgrozo!) przyjazd jeszcze kilku ekip z Polski, więc kto wie, co jeszcze za mutanty nam tu przywleką… Tak oto upływa nam ten tydzień z wirusem, którego roboczo nazwaliśmy sobie dżumą. A jak dżuma, to oczywiście „Czterdziestolatek” i moja ulubiona, niezawodna Kobieta pracująca:

Cóż idąc tym tropem, pozostaje nam intensywnie się odkażać, tylko komisyjnie cielęciny palić nie będziemy ;)

Makowiecki Band śpiewał kiedyś „Między nocą a dniem, nagle zatrzymałem się”. Tak samo i my – aktualnie utknęliśmy między dniem polarnym, a nocą polarną. Można powiedzieć, że teraz przez chwilę będzie „normalnie”. Normalnie to znaczy, że będzie podobnie jak w Polsce: jasno w ciągu dnia i ciemno w nocy. Mi akurat światło dzienne zupełnie nie przeszkadza w spaniu i rzadko zaciągam roletę, ale dla niektórych to spore utrudnienie w codziennym funkcjonowaniu. Właśnie dlatego w stacyjnych oknach mamy rolety, które pozwalają uzyskać absolutną ciemność w naszych polarnych pieczarach (tzn. pokojach ;P). Chyba, że ma się akurat nieco rozwaloną roletę i zaciemnić się nie da – tak jest w mojej pieczarze, hehe. Także dobrze, że mnie akurat to nie przeszkadza :)

Dopiero co skończył się „dzień”, a „noc” trwa już około 7 godzin. Z każdym dniem będzie jej przybywać  - średnio po około. 15 minut na dobę. I tak aż do 30 października, kiedy zacznie się u nas oficjalnie noc polarna. Wtedy to już naprawdę będzie czarno w nocy, bo teraz jest po prostu zdecydowanie ciemniej (taki mocny zmierzch). Nawet zaczęliśmy już włączać zewnętrzne oświetlenie. W pokoju wreszcie świecą mi lampki (wcześniej nie dawałyby żadnego efektu), więc zrobiło się klimatycznie. W sumie to śmieszne uczucie, kiedy po prawie trzech miesiącach jasności nagle się orientujesz, że jest tak jakoś… ciemno :) Kilka dni temu ze zdumieniem odkryłam też, że na Banachówce świeci lampa! Jakby nie patrzeć, zawsze to jakaś nowość…

Nadciągają ciemności, a to znaczy, że również wkrótce można będzie zacząć polować na gwiazdy i… zorze :) Już nie mogę się doczekać!

Jak podsumować ten dzień? Jeśli ktoś chciałby zgromadzić w jednym czasie i miejscu Horyzonta II, statek gubernatora Svalbardu (z samym Gubernatorem na pokładzie!), pontony, amfibie, łodzie desantowe, helikoptery, ciągniki i jeszcze wycieczkę z Muzeum Polarnego, to pewnie byłoby ciężko. Tymczasem u nas to wszystko wystąpiło praktycznie w jednym czasie, i żeby było śmieszniej - w zasadzie w samo południe. I na dodatek w blasku arktycznego słońca...

Teraz wszyscy siedzą w mesie i cieszą się z udanego rozładunku. Pewnie jeszcze długo tej nocy echem po stacyjnych korytarzach odbijać się będą historie o zgniecionych ogórkach kiszonych, stłuczonych jajkach i wizycie Gubernatora Svalbardu.

Najważniejsze, że wszystko się udało, uff :)

Ja dzisiaj na dyżurze meteo, czuwaj!

 

Czy wspominałam już, że czas tutaj biegnie inaczej? I bynajmniej wcale nie wolno… mamy tu chyba jakieś zakrzywienie czasoprzestrzeni, bo to JUŻ! Już dzisiaj, za kilka godzin za moim oknem znowu pojawi się nasz „ulubiony” statek – Horyzont II. To znaczy, że dzisiaj cała stacja (nie licząc dyżurnych stacyjnych i meteo, no i mnie :P) grzecznie już śpi, bo jutro czeka nas dłuuugi i intensywny dzień przy rozładunku. Na stacji pełna gotowość bojowa – PTSy i ciągniki zatankowane, śniadanie i obiad w formule „samoobsługowej” przygotowane, podział ról ustalony. Nawet lód wywiało nam z zatoki (a jeszcze wczoraj wszystko było zawalone od Wilczka aż po Baranowskiego, ot arktyczna szybka zmiana sytuacji).

Wydawać by się mogło, że wszystko „dopięte na ostatni guzik” – nic tylko szybko rozładować Horyzonta i już (szczególnie, że tym razem jesteśmy „lżejsi” o 90 ton paliwa, które mieliśmy do wyładowania w czerwcu). To by jednak było zdecydowanie zbyt proste.

W związku z tym, że za jakieś 8-10h Horyzont II zawita do Hornsundu, to najpewniej w tym samym czasie Norwegowie mają przeładowywać swój depozyt paliwa, który stoi na naszym hornsundzkim lądowisku. Tylko oni będą to robić helikopterem, prosto z pokładu Polarsyssela (super wypasionego statku służb  Svalbardu). Mieli przypłynąć wczoraj, ale oczywiście wszystko się przesunęła i pojawili się w fiordzie już dzisiaj, ale zamiast działać, to ewidentnie czekają na Horyzonta. Na pokładzie zaś ludzie z Biura Gubernatora, dla których widok pływających po fiordzie, pomarańczowych, ryczących amfibii to niemal jak oglądanie lądowania Sojuza na Księżycu.

Horyzont II vs Polarsyssel

Ja nie wspominam najlepiej mojego poprzedniego jesiennego rozładunku. Wtedy zaliczyliśmy chyba wszystkie „plagi hornsundzkie”: psujące się, palące i tonące PTSy, blokadę lodową na brzegu, łącznie z rekordowym opadem dobowym (ponad 70 mm opadu). Brakowało chyba tylko niedźwiedzi.

Oby teraz obyło się bez takich atrakcji. Trzymajcie kciuki!

Powoli na naszym „podwórku” robi się coraz ciszej - odleciały już alczyki, sprawcy największej wrzawy. Niedługo odlecą też bernikle i inne ptaki. Za oknem zagości zimowa cisza przerywana łomotem fal i wyciem wiatru. Napotkane ostatnio lisy polarne wyglądają, jakby się nagle zestarzały. Nie osiwiały jednak ze strachu ani ze starości – to znak, że również one szykują się powoli do zimy i niedługo zamienią się w białe futrzaste kule. Renifery natomiast dopiero co przestały wyglądać jak zombie, a już w szale wyżerają ostatki chrobotka na tundrze.

Nagle w nocy jest niby jasno, ale jednak ciemniej. Mimowolnie zaczynamy zapalać światła w pokojach i innych pomieszczeniach. Nic w tym dziwnego – z wtorku na środę mieliśmy pierwszy zachód słońca (zupełnie dla nas niewidoczny, gdyż nie dość, że był za górami, to jeszcze panowała wielka pochmurność). Oznacza to jednak, że oficjalnie skończył się właśnie dzień polarny i bardzo powoli w nasze progi zacznie zakradać się zapomniana na chwilę NOC. Choć w ogóle nie będzie na razie przypominać klasycznej nocy, bo nadal jest jasno. Można by to trochę porównać do letniego świtania w Polsce.

Dodatkowo, Hornsund otuliły znów mgły, a niebo zasłoniły gęste i nisko zawieszone chmury. Powróciła pogoda „barowa”. Leopold Staff pisał:

„O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny
I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny,
Dżdżu krople padają i tłuką w me okno...
Jęk szklany... płacz szklany... a szyby w mgle mokną
I światła szarego blask sączy się senny...
O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny...”

O, jak doskonale pasuje to do naszej aktualnej aury za oknem. Polarnicy jacyś tacy bardziej senni, zalegają na kanapach w mesie ziewając niczym lwy na sawannie. I nikt się jakoś szczególnie nie wyrywa, żeby iść w teren. Człowiek ma za to ochotę na kubek ciepłego kakao, równie ciepły kocyk i muzyczkę. Jednym słowem jesień!

Jesień na niebie, ale i na ziemi. Zmiany zachodzą wszędzie, również na tundrze, a tundra, jak to kobieta, zmienną jest. Jeśli spojrzymy pod stopy i przyjrzymy się jej z bliska, to dostrzeżemy, że przybrała barwy jesieni. Liście na „drzewach” (tak, tak, mamy tutaj drzewa, choć ich wysokość rzadko przekracza 1 cm) mienią się odcieniami żółci i czerwieni. Tylko żeby uzbierać kolorowy bukiet liści, trzeba by pójść z lupą i pęsetą ;)

Jest jeszcze jeden zwiastun ewidentnego końca lata – we wtorek o 16:00 Horyzont II wypłynął z Gdyni i pruje na północ. „Pruje” to eufemizm, na razie ledwo się toczy z prędkością 7 kn/h). Kierunek: Hornsund. To oznacza, że za niecały tydzień o tej porze będziemy najpewniej w środku walki z rozładunkiem. Oznacza to też, że powinniśmy zacząć wznosić modły do niebios o sprzyjające warunki pogodowe oraz sprawnie działające pojazdy maszynowe. Poza tym, przygotowania do rozładunku trwają u nas już od jakiegoś czasu. Robimy miejsce na hali, pakujemy palety z rzeczami, które mają popłynąć do Polski lub do Longier. Niedługo będą musieli zacząć się pakować też nasi letnicy- przypłynięcie Horyzonta oznacza, że ich przygoda na Spitsbergenie dobiega końca. Niedługo, a konkretnie 10 września, opuszczą Hornsund, a my przybliżymy się do zimowania. Nie piszę, że zaczniemy zimowanie, bo ostatni letnicy (oceanograf i drugi kucharz) wraz z ostatnimi gośćmi opuszczą nas 30 września.

Kiedy zleciało to lato? Nie mam pojęcia… ale i tak nie mogę już się doczekać, kiedy zrobi się biało :) 

Renifery mają jakiś czujnik - ile razy próbuję zrobić im ładne zdjęcie, to obracają się rufą do obiektywu...