Jak część z Was wie, jestem hydrologiem. Proszę nie mylić z hydraulikiem, choć z przepływem w kanałach zamkniętych (czyli tak zwanych rurach), również czasem mamy do czynienia. Czym zajmuje się taki jegomość (jegomościówa? ;P)? Na studiach żartowaliśmy, że hydrolog zawodowo zajmuje się „laniem wody” i przelewaniem z pustego w próżne ;) A na serio, to my – hydrolodzy, zajmujemy się badaniem wody w przyrodzie, w każdej jej postaci. Badamy zarówno ile tej wody jest (w rzekach, w jeziorach czy w lodowcach), jakie ma parametry hydrochemiczne, jak i co się z nią dzieje. To dzięki pracy hydrologów wiemy, między innymi, kiedy grozi nam powódź, ile tej wody „mamy” na danym obszarze, ile wody płynie w rzece, jaka jest wydajność źródła, które miejsca są zagrożone powodzią lub suszą, czy ile wody możemy pobrać na cele gospodarcze, żeby nie ucierpiał przy tym lokalny ekosystem. Chcesz zbudować most na rzece? Nie da rady go zaprojektować bez stosownych pomiarów i obliczeń hydrologicznych. Można by jeszcze długo wymieniać przykłady – hydrologia to niezwykle rozległa dziedzina wiedzy. Każdy z nas codziennie ma z nią styczność - za każdym razem kiedy odkręcamy kran, nurkujemy w jeziorze czy jedziemy na spływ kajakowy.

Zasoby wodne Arktyki na dłoni hydrologa...

To o co chodzi z tym Sylwestrem Hydrologicznym? 31 października, 2024 rok, czwartek. Wydawało by się, że dzień jak każdy inny. Lecz nie dla hydrologa w Polsce, a to dlatego, że właśnie dzisiaj kończy się 2024 rok hydrologiczny, a jutro, 1 listopada zacznie się już rok 2025! Specjalnie piszę, że w Polsce, bo na przykład w Australii, początek roku hydrologicznego przypada na 1 lipca, a w USA na 1 października. O tym, skąd takie dziwne przesunięcie w Polsce pisałam przy okazji poprzedniego HydroSylwestra na Spitsbergenie. Nie chcąc się powtarzać, pozwolę sobie odesłać Was do tamtego wpisu - klik. W mega-uproszczeniu – chodzi o obliczanie bilansu wodnego danego obszaru (ile wody się tam „pojawiło”, a ile „ubyło” w ciągu roku). Nie jest to wcale proste zadanie, biorąc pod uwagę, że woda cały czas krąży w przyrodzie (cykl hydrologiczny – patrz słynna rycina na końcu) i to jeszcze na dodatek występując w trzech stanach skupienia, czyli w stanie ciekłym (woda, deszcz), stałym (śnieg, lód) i gazowym (para wodna). Nie da się tego wszystkiego nagle zatrzymać i zmierzyć. Przyroda ma jednak to do siebie, że lubi działać w cyklach – i to właśnie taki „lokalny” roczny cykl próbujemy odzwierciedlić w bilansie wodnym np. Polski. Dlatego każdy kraj ustala swój „rok hydrologiczny”, który dostosowany jest do jego klimatu i reżimu hydrologicznego rzek tam płynących. Swoją drogą, to oznacza, że prawdopodobnie co miesiąc, gdzieś na świecie jest HydroSylwester :D

A skoro już o wodzie mowa, tu wraz z nocą polarną zawitał do nas mróz i… zamarzła nam rura (ogrzewana notabene), która doprowadza wodę z naszego mini „jeziorka” do zbiornika w stacji. Biorąc pod uwagę, że śniegu na razie za bardzo nie ma, a najbliższe dni również cały czas mają być na „minusie”, to czeka nas chyba kryzys wodny i zbieranie lodu…

Toteż z okazji Nowego Roku Hydrologicznego, tradycyjnie już życzę Wam Wszystkiego Mokrego, a sobie tym razem Wszystkiego Śnieżnego! ;) Panta Rhei!

Stało się. Wczoraj oficjalnie pożegnaliśmy słońce. „Ale jak to?” zapytacie, że co? Spakowało się i też wyjechało? Otóż może nie wyjechało dosłownie, ale „schowało” się… pod horyzontem, czyli formalnie rzecz ujmując zaszło. I to na długo, bo na ponad trzy miesiące. Kolejna okazja by podziwiać wschód i zachód słońca będzie dokładnie za 106 dni, czyli 12 lutego 2025 roku. Chociaż wcale nie jest powiedziane, że będziemy mogli to słońce wówczas podziwiać. Dlaczego? Dlatego, że cały spektakl mogą zasłonić nam chmury. A te nad Hornsundem bywają wyjątkowo uparte. Ostatni dzień, kiedy mogliśmy tutaj cieszyć się słońcem dłużej niż pół godziny był 8 października, a więc już ponad trzy tygodnie temu…

Dobrze, to skoro wczoraj nastąpił ostatni zachód słońca, to znaczy, że nie będzie już „dnia”, a skoro nie będzie dnia… to znaczy, że będzie cały czas noc. Konkretnie, noc polarna. Polarna, nie dlatego, że jest tu jakoś szczególnie zimno, tylko dlatego, że to zjawisko występuje wyłącznie na obszarach podbiegunowych, czyli położonych na północ (w przypadku półkuli północnej) lub południe (w przypadku półkuli południowej) od koła podbiegunowego (odpowiednio 66°33'39" N lub S). Tylko na tych obszarach występują okresy, kiedy słońce w ogóle nie zachodzi i cały czas jest jasno (dzień polarny – cudowny! Kocham!) oraz okresy, kiedy słońce w ogóle nie pojawia się na niebie (noc polarna – trochę upierdliwa, ale też ma swoje zalety, o czym na końcu tego posta).

OK, to kiedy jest w końcu taka noc-noc? Formalnie rzecz ujmując, noc jest dopiero wtedy, kiedy słońce znajduje się poniżej 18° pod linią horyzontu. Przy okazji taka ciekawostka – wiecie, że w Polsce, np. w Warszawie, w okresie mniej więcej maj – lipiec, nie ma w ogóle nocy? Nie ma, bo słońce nie schodzi poniżej 18°, zatem to, co uznajemy za letnią noc, to tak naprawdę zmierzch astronomiczny, ha! :)

Tyle teorii, a jak ta noc polarna wygląda w praktyce? Aktualnie, mniej więcej od godziny 10-tej do 14-tej jest jasno (może tylko ciut ciemniej niż w ciągu normalnego dnia). Potem robi się taka szarówka i od 17-tej jest już w zasadzie czarno (chociaż noc formalnie zaczyna się dopiero przed 19-tą). Oczywiście to okno „jasności” będzie teraz z każdym dniem coraz krótsze i coraz ciemniejsze. 17-go listopada pożegnamy zmierzch cywilny i wtedy rzeczywiście będzie już „wieczorowo-nocnie” całą dobę – bez latarek nie da się nic zrobić. Apogeum ciemności osiągniemy 22 grudnia, czyli w dniu przesilenia zimowego (choć nadal będzie występować zmierzch zarówno morski jak i astronomiczny), a potem to już "idziemy w stronę światła" ;) 

Byłabym zapomniała! To jakie są wspomniane wcześniej plusy nocy polarnej? Oczywiście zorze polarne i piękne gwiaździste niebo! No chyba, że… chmury. ;)

Ach te chmury...

Być może część z Was tkwi w przekonaniu, że skoro jestem na wyprawie polarnej to zapewne brodzimy już po pas w śniegu - wszak mamy koniec października. Albo, że tu taka cisza, ponieważ zasypała nas tona białego puchu i próbujemy się z tego jakoś odkopać. Nic bardziej mylnego. Za oknem od dobrego tygodnia prawie cały czas na plusie (przeklęte zmiany klimatu!) i nic tylko leje albo wieje (żeby nie powiedzieć, że piź…). Albo jedno i drugie. Mówiąc krótko, „piździernik” w pełnej krasie. I jeszcze dni nam się skracają ekspresowo. Wschód słońca od zachodu dzielą raptem już tylko niecałe cztery godziny – dzisiaj zachód był około godziny 14:46. Niestety nieszczególnie możemy podziwiać te ostatnie wschody i zachody słońca, ponieważ za oknem panuje wybitnie posępna aura – cały czas wiszą nad nami grube, ołowiane chmury, które skutecznie odcinają nas od promieni słonecznych. Dzisiaj dodatkowo w pakiecie również mgła, żeby nie patrzeć zbytnio w dal. Nic, tylko zanucić "Krakowski spleen" Maanamu...

Widoków brak...

Co tu zatem robić w taką pogodę? Otóż na przykład… myśleć o Świętach. Dla Was to pewnie jeszcze temat tak odległy jak inne galaktyki w kosmosie, ale dla nas to sprawa całkiem realna. A to dlatego, że jeśli cokolwiek chcemy jeszcze zamówić / dostać, to musimy to zrobić TERAZ, żeby paczki zdążyły dotrzeć na Svalbard. I jeśli ktoś uważa, że FedEx jest w stanie dostarczyć paczkę do Longyearbyen w 24h to się grubo myli – ta usługa nie obejmuje Svalbardu! Poczta Polska jak wiadomo nic nie gwarantuje, więc zwykła paczka nadana teraz może dojść do nas za miesiąc, a równie dobrze może dotrzeć na wiosnę. Nie polecam pakować zatem jedzenia, chyba że chcecie nam przysłać obcą cywilizację w kartonie :O Z obcymi formami życia i tak borykamy się co jakiś czas, przy okazji przeglądu warzyw w naszej chłodni…

Wracając do tematu, tak, nerwowo myślimy, co jeszcze nam jest potrzebne i spieszymy się z zamówieniami, ponieważ śmigło ma do nas dotrzeć 3 grudnia. Grudzień – wydaje się, że to jeszcze mnóstwo czasu, ale jak policzycie ile te paczki tutaj wędrują, to czasu w sumie nie ma. Głupio by było mieć świadomość, że paczka minęła się ze śmigłem, bo dotarła na pocztę w Longyearbyen na przykład następnego dnia po świątecznej wizycie…i będzie tam leżeć do wiosny...

Także, jeśli chcecie coś nam napisać / przesłać to przypominam Wam nasz adres pocztowy:

Polish Polar Station Hornsund
9170 Longyearbyen
Svalbard, Norway

Pamiętajcie, to już „ostatni dzwonek”! Kolejna poczta dopiero na Wielkanoc!

Ten post miał być dużo wcześniej – dokładnie to 20 października. Wtedy to bowiem minęło nam na stacji STO (100) dni. Ponieważ kwestią sporną pozostaje czy studniówkę liczymy po pierwszych 100 dniach, czy może raczej jak zostaje 100 dni do końca, toteż uznaliśmy, że profilaktycznie będziemy świętować studniówki co każde 100 dni :P Tak na wszelki wypadek. Wiadomo.

Wróćmy jednak na chwilę do naszej wyprawowej studniówki. Przygotowaliśmy mały bufet, wręczyliśmy pożegnalne urodzinowe ciasta, co by ostatni letnicy (oceanograf i druga pani kucharz) mieli również szansę „przeżyć urodziny” na stacji zanim opuszczą ją na dobre. Tu mała dygresja. Ze względu na tzw. planowanie dynamiczne, oczywiście sprawa urodzin wyszła nagle i nie było już czasu na dyskretne upieczenie ciasta. Ratowaliśmy się zatem mrożonymi gotowcami (nawet nie najgorsze). Dodatkowo okazało się, że nie mamy też za bardzo świeczek tortowych – trzeba było zatem włączyć kreatywność ;) Szczęśliwie z tym ostatnim nie mam problemów, więc szybko znalazłam rozwiązanie. W końcu świeczka, to świeczka ;) Patrz fotki – ciasta schowaliśmy w magazynie sportowym, żeby po pierwsze była niespodzianka, a po drugie żeby szybciej się rozmroziły, bo tam było najcieplej ;).

Także wręczyliśmy urodzinowe ciasta, po czym zostawiliśmy stację w rękach gości i przy dźwiękach muzyki udaliśmy się na Wilczka. Uzbroiliśmy się przy tym we wszystkie możliwe latarki jakie mieliśmy na stacji, bo po 20:00 to jednak już ciemnawo. Poszła z nami też muzyka analogowa (czytaj dwóch gitarzystów), cyfrowa, a nawet disko-kula (a co!). Gwoździem programu było zagranie słynnego hitu z filmu „Desperados”, czyli „El mariachi” na stacyjnych gitarach – cóż, do oryginału trochę nam brakowało… ale i tak było nieźle! Szczególnie refren świetnie nam wychodził („ajajajaaaaaaj”!). W każdym razie były też tańce, śpiewanie z gitarami, i wspólna fotka. Następnie w rytmie Lambady wkroczyliśmy na stację by przejąć kontrolę nad mesą. Dalej impreza toczyła się już swoim rytmem. Rozmowy i tańce trwały się aż do samego rana, płynnie przechodząc w pożegnanie części gości, którzy w sobotę o 7 rano mieli wypłynąć do Longyearbyen. Dla mnie była to szczególnie długa noc (dzień?), ponieważ wśród tych odpływających gości był również nasz kierownik (miał płynąć tylko na tydzień, do lekarza i szpitala, bo złamał sobie palec), a jako że byłam wówczas jeszcze jego zastępcą, to musiałam być na posterunku. I choć przy transporcie ludzi na statek nie obyło się bez przygód, to ostatecznie wszyscy co mieli, to popłynęli. Ja zaś poszłam spać dopiero o godzinie 11:00… Tak to bywa z tymi polarnymi studniówkami. Następna już 29-go grudnia! :)

Dzisiejszy odcinek sponsoruje cyferka 6. Sześć. Dokładnie tyle osób zostało na zimowanie na naszej wyprawie. Wygląda na to, że to najmniej w historii wszystkich wypraw na Spitsbergen (a może i na Arctowskiego?). Przynajmniej tak to się przedstawia po analizie zdjęć wszystkich wypraw zimowych, które wiszą u nas w jadalni. Zatem rekord. Chociaż wolałabym inne rekordy, jak np. największa ilość śniegu w historii albo nasz fiord skuty lodem na amen czy rekordowa liczba niedźwiedzich odwiedzin.

Jak to się stało? Jak śpiewa jeden pan „Jak do tego doszło, nie wiem”. Nie będę tu wnikać w szczegóły, bo jak głosi słynne polarne powiedzenie: „Co się dzieje za kołem polarnym, zostaje za kołem polarnym”, a potrafi się dziać tutaj wiele. Idziesz spać w jednej rzeczywistości, a budzisz się w zupełnie nowej. Na przykład w takiej, w której zostajesz kierownikiem sześcioosobowej wyprawy polarnej. Właśnie, bo nie dość, że została nas szóstka, to na dodatek zostałam kierownikiem tej szalonej bandy. Szalonej oczywiście w dobrym tego słowa znaczeniu ;) Kobieta-kierownik to też dość rzadki przypadek na wyprawach polarnych. Jeśli chodzi o Spitsbergen, w historii do tej pory były tylko dwie kierowniczki. Pierwszą Panią Kierownik była Anna Kowalska na 33-ciej Wyprawie Polarnej w 2010 roku, a kolejną Asia (na mojej wyprawie zresztą), która nieoczekiwanie została szefową, bo nasz kierownik nie mógł pojechać ze względów zdrowotnych (Asia była potem jeszcze 2 razy kierownikiem wypraw, czyli w sumie czterokrotnie kobiety szefowały na Spitzu).

Na stacji zostałam więc ja oraz pięciu panów: Rafał (nasz informatyk oraz od niedawna geofizyk i mój zastępca), Piotrek (drugi poza mną obserwator meteorologiczny), Marcin (hydrochemik), Emil (mechanik) oraz Grzesio (konserwator). W takim składzie musimy dotrwać do 3-go grudnia, kiedy przyleci śmigło ze świąteczną wizytą, a przy okazji tego okna transferowego szeregi naszej wyprawy zasili siódma osoba (na stanowisko brakującego obserwatora meteorologicznego). Tutaj znowu ciekawostka – dawno nie zdarzyło się, żeby na zimowaniu była tylko jedna kobieta. W zasadzie to naliczyłam tylko dwa takie przypadki w historii Hornsundu. Pierwsza i jedyna kobieta w ogóle na zimowaniu pojawiła się na 18-tej wyprawie w 1995 roku. Kolejna, 11 lat później, na 29-tej wyprawie w 2006 roku. Dopiero od 2008 roku, kobiety wpisują się na stałe w krajobraz wypraw polarnych – jednak zawsze w liczbie dwóch lub trzech.

Zatem jestem ja i chłopaki. Padły już hasła „matka smoków” tudzież „Królewna Śnieżka i pięciu krasnoludków” ;) Zobaczymy, w którą stronę to pójdzie... W każdym razie, sześć osób to naprawdę mało na zimowanie. To oznacza, że dyżur stacyjny masz co sześć dni! Ogranicza się też możliwość wychodzenia w teren – na stacji musi zostać przynajmniej dyżurny, a najczęściej również osoba, która ma dyżur meteo. Zatem na dłuższe wyjścia w teren zostają już tylko cztery osoby, przy czym ktoś może mieć pilną robotę „w środku”, a ktoś inny np. źle się czuć. Teraz, kiedy jest nas sześcioro, jakiekolwiek większe działania, oznaczają, że musimy działać wszyscy. Nagle na stacji panuje dziwna cisza. W części zimowej połowa pokoi jest wolna. Przez cały dzień można nikogo nie spotkać. Przy stole jakoś nadzwyczaj pusto…

Moja poprzednia wyprawa przeszła do historii, jako ta, na której jeden PTS się utopił, a drugi spłonął. Wygląda na to, że ta również będzie historyczna, choć co dokładnie przejdzie do historii, tego dowiemy się ostatecznie dopiero za kilka miesięcy… bo kto wie, co jeszcze się wydarzy?

Na razie trzymajcie za nas mocno kciuki! I żeby było duuużo śniegu!

Tyle nas miało być na zimę plus pies! Tymczasem 8 - 2 = 6. I bez psa :(

Trzeba przyznać, że była to bardzo miła wizyta. Nawet chłopaki stwierdzili, że było sympatycznie, mimo, że jeszcze rano byli nastawieni do tematu trochę sceptycznie. Była więc kawa i ciasto, rozmowy, spacer na Wilczka i symboliczna msza prowadzona w dwóch językach jednocześnie (po polsku i norwesku). Było śpiewanie gospel, oglądanie PTSów (Norwegowie strasznie chcieli je zobaczyć z bliska :), a przede wszystkim było dużo życzliwości i dobrej energii. Potem zjedliśmy razem obiad, oprowadziłam wszystkich po stacji i już musieli lecieć. I tak oto o 15:30 przy huku wirnika śmigłowca pożegnaliśmy ostatnich-ostatnich gości i zostaliśmy w końcu sami. To oznacza, że oficjalnie zaczęliśmy zimowanie. Teraz przed nami sporo pracy, szczególnie, że za mniej więcej trzy tygodnie nastanie noc polarna. Nadciąga zima i trzeba się do niej przygotować. Zabezpieczyć różne sprzęty – od pontonów i silników, przez amfibie, do skuterów. Trzeba pochować wszelkie rzeczy, które może znienacka zasypać śnieg i przymrozić do podłoża. W przeciwnym razie czeka nas odśnieżanie i odkuwanie. Ogólnie, jeśli zostały jakieś zaległości z lata, to teraz trzeba się pospieszyć nim wszystko skuje mróz i nastanie ciemność. Czeka nas też wielkie sprzątanie stacji po gościach i wypracowanie nowego rytmu życia. I to wszystko w szóstkę. Tak. Dobrze przeczytaliście. Na stacji zostało sześć osób, ale o tym w następnym odcinku…